Forum Paliw Gazowych

Wystąpienia podczas konferencji w ramach Forum Paliw Gazowych 2023 (dn. 27 kwietnia 2023) objęły szeroki zakres tematów związanych z rynkiem LPG w Polsce. Prelegenci i dyskutanci poruszyli zarówno aktualne sprawy techniczne czy prawne, jak i operacyjne i biznesowe. Wśród ekspertów byli przedstawiciele administracji publicznej, międzynarodowych organizacji branżowych, jak i firm z tego sektora.

Konferencja była drugą częścią Forum Paliw Gazowych 2023 – wydarzenia branżowego dla przedsiębiorców sektora LPG i jego otoczenia. Poprzedził ją uroczysty bankiet dzień wcześniej wieczorem - 26 kwietnia.

Po oficjalnym otwarciu konferencji przez organizatorów – Polską Organizację Gazu Płynnego, we współpracy z firmą analityczno-doradczą Information Market – wystąpił Przemysław Bryksa, dyrektor departamentu ropy i paliw transportowych w Ministerstwie Klimatu i Środowiska. Odniósł się on do obecnego w dyskusji publicznej w 2022 i 23 r. zagadnienia ewentualnego wprowadzenia embarga na LPG sprowadzanego z Rosji. Bryksa zaznaczył, że polskie stanowisko w tej sprawie mówi o konieczności podjęcia takiej decyzji przez całą Unię Europejską – jeśli bowiem Polska wykonałaby taki ruch samodzielnie, to rosyjski gaz i tak docierałby na polski rynek, tylko okrężnymi drogami, przez inne państwa. Wśród głównych wyzwań dla decydentów politycznych w zakresie LPG wskazał on konieczność szykowania się na dywersyfikację kierunków dostaw czy optymalizację obecnie obowiązującego systemu utrzymywania zapasów obowiązkowych propan-butanu.

James Rockall, przewodniczący World LPG Association, w swoim wystąpieniu skupił się z kolei na roli i znaczeniu LPG na zmieniającym się światowym rynku energii. Rockall uświadamiał obecnych, że LPG jest obecnie wykorzystywane na świecie na ogromną skalę, z czego nie zawsze wszyscy zdają sobie sprawę. Przekonywał też, że dzięki wielorakim zastosowaniom i wciąż poszukiwanym nowym kierunkom wykorzystania i pozyskiwania LPG, to paliwo wciąż będzie obecne w „miksie energetycznym”.

Trendy cenowe na rynkach międzynarodowych były przedmiotem prezentacji Davida Appletona z firmy Argus. Podkreślał on, że w skali globalnej podaż LPG jest duża i zasadniczo znajduje odzwierciedlenie w wycenach, poza okresowymi zakłóceniami trendów. Appleton omówił szczególną rolę USA i Bliskiego Wschodu w zakresie dostaw produktu na rynek w ostatnich miesiącach, podkreślił też, że znaczenie Rosji dla globalnego handlu LPG jest niewielkie – choć postrzegana jest ona jako bardzo ważny dostawca i cenotwórczy gracz w Europie Środkowo-Wschodniej.

Ewa Abramiuk-Lété, dyrektorka generalna europejskiej organizacji branżowej Liquid Gas Europe, omówiła procesy legislacyjne związane z sektorem paliwowym na forum Unii Europejskiej. Ogromne znaczenie ma tu szczególnie pakiet aktów prawnych „Gotowi na 55”, którego celem jest radykalna redukcja emisji CO₂ przez gospodarki państw Wspólnoty. W ramach tych działań podjęto decyzję o praktycznie zakazaniu sprzedaży aut spalinowych od 2035 r. na terenie UE czy też rozważa się wprowadzenie bardzo surowych kryteriów dopuszczania na rynek kotłów grzewczych pod kątem ich emisyjności – uderza to m.in. w LPG. Celem działań organizacji jest więc promowanie wykorzystania odnawialnego, „bio” LPG i DME, których spalanie pociąga za sobą znacząco mniej emisji niż z paliw kopalnych oraz dialog nad wspomnianymi posunięciami decydentów.

Kwestię odnawialnego LPG omówił szeroko ostatni mówca w bloku pierwszym – Stanisław Jabłoński z firmy Ekobenz. Firma ta jest polskim producentem biowęglowodorów ciekłych oraz właśnie bioLPG. Jabłoński, nawiązując do wcześniejszych wystąpień, wskazywał kolejne argumenty ekologiczne za stosowaniem tego produktu i wykazywał dlaczego, tak popularny obecnie, nurt elektryfikacji transportu może być drogą w ślepą uliczkę. bioLPG jest bowiem nawet o 70-80 proc. mniej emisyjny niż jego kopalny odpowiednik, mówca pokazał też szczegółowe wyliczenia pokazujące, że energia elektryczna jako napęd samochodów wypada znacząco gorzej pod względem emisyjności niż biobenzyna czy bioLPG, a przy tym niewiele lepiej niż paliwa kopalne (w warunkach energetyki polskiej; przy obliczeniach dla Niemiec emisyjność wg Jabłońskiego jest mniejsza o połowę niż w Polsce, ale wciąż dużo wyższa niż z wspomnianych bioproduktów Ekobenz).

Drugą sesję konferencji otworzyła prezentacja raportu rocznego POGP „Polski Rynek LPG 2022”. Wyniki branży omówiła Ewa Gawryś-Osińska, prezes firmy Gaspol i zarazem przewodnicząca POGP. Sprzedaż LPG w Polsce w zeszłym roku wyniosła prawie 2,5 mln t i była o 2,5 proc. wyższa niż rok wcześniej. Wzrosty odnotowano w segmentach autogazu i gazu w zbiornikach, spadek dotknął gazu w butlach. Ewa Gawryś-Osińska omówiła też czynniki wpływające na koniunkturę w poszczególnych grupach klienckich, kierunki przywozu i wysyłek gazu czy działania samej POGP w poprzednim roku.

Dalszą część tego bloku zajęła dyskusja o zmianach w łańcuchach dostaw LPG w Europie Środkowej i w Polsce. Wprowadzenie do tematu zaprezentował Robert Stępień z firmy Primagaz Central Europe, który skupił się na pokazaniu przepływów LPG i analizował przełożenie trendów globalnych i europejskich w zakresie logistyki na omawiany region. W toku dyskusji, moderowanej przez Andrzeja Sikorę z Instytutu Studiów Energetycznych, uczestnicy poruszali rozmaite aspekty handlu w aktualnych realiach. Robert Stępień podkreślał wagę i znaczenie optymalizacji i rozwoju infrastruktury logistycznej, powtarzając że nie należy obawiać się o podaż gazu, tylko raczej dopracowywać możliwości jego dostarczania do odbiorców. Paweł Bakun, reprezentujący Grupę Azoty Polyolefins, opowiedział szeroko o realizowanym przez firmę projekcie petrochemicznym, w ramach którego spółka stała się importerem propanu do Polski z wykorzystaniem portu w Policach. Zaznaczył również, że co do zasady produkt będzie używany na potrzeby własne Azotów. Przemysław Podgórski z Unimot Paliwa pytany był o niedawną transakcję przejęcia przez tę spółkę części aktywów logistycznych Orlenu i Lotosu. Podkreślił, że skala infrastruktury LPG, w ramach tych zasobów, choć istotna, nie jest na tyle duża by zmiana właściciela miała radykalnie zmienić sytuację na całym rynku polskim. Zaznaczał też, że ważna w prowadzeniu biznesu jest praca polegająca na możliwym identyfikowaniu istotnych trendów popytu i podaży i zapobieganiu ich gwałtownym skutkom oraz mówił o zmienności, jaka panowała w ostatnich miesiącach w handlu. Ernest Piotrowski z firmy VTG wskazywał z kolei główne wyzwania i niedostatki logistyki kolejowej LPG – w jego opinii są to stan torów, zmuszający do ograniczania przewożonych wolumenów, długie okresy przygotowywania wagonów do ładowania oraz samych procesów załadunkowych w terminalach. Rosyjska agresja przeciwko Ukrainie zmniejszyła z kolei znacząco dostępność części zamiennych do wagonów – wiele produkowanych było właśnie w ukraińskich zakładach przemysłowych. Uczestnicy debaty zgodzili się, że w 2022 r. w Polsce wystąpił duży wzrost popytu na wagony, pojawiły się zakłócenia i opóźnienia dostaw, więc usunięcie barier jest istotnym zadaniem dla rynku.

Pod koniec drugiej sesji głos zabrał Stanisław Batraczenko, przedstawiciel Ukraińskiego Stowarzyszenia Gazu Płynnego. Odnosząc się do kwestii handlu międzynarodowego, mocno podkreślił zwiększenie przepływów gazu z Polski do Ukrainy w 2022 r., co znacząco wsparło ukraiński rynek energii. Miało to szczególnie istotne znaczenie w warunkach zdwojonego wysiłku związanego z rosyjską agresją zbrojną przeciw temu państwu i strat spowodowanych w ukraińskiej infrastrukturze. Stanisław Batraczenko podziękował polskiej branży propan-butanu za liczne formy wsparcia, udzielanego w 2022 i 2023 r. Ukrainie.

Trzecia sesja dotyczyła aktualnej sytuacji w handlu butlami w Polsce oraz prowadzonych w 2023 r. zmian legislacyjnych dla tego segmentu. Sesja ta również miała formę dyskusji, moderowanej przez Bartosza Kwiatkowskiego z POGP. Jako pierwszy głos zabrał Lesław Żarski z Urzędu Regulacji Energetyki, który szczegółowo opowiedział o przyczynach proponowanych zmian prawnych związanych z obrotem butlami. Wg niego URE prowadziło szereg analiz związanych z handlem butlami w Polsce czy z działalnością rozlewni. Wyniki tych analiz, obok wniosków z realizowanych kontroli w rozlewniach, doprowadziły do wniosku, że segment ten może wymagać głębszego dozoru ze strony regulatora, a oficjalne dane o popycie na gaz w butlach mogą nie odpowiadać rzeczywistej skali handlu. Lesław Żarski podkreślał też, że uczestnicy rynku butlowego to bardzo zróżnicowana pod kątem skali działalności, przychodów czy stosowanych technologii grupa i są podmioty, których działalność wywołuje pytania. Z tych wszystkich czynników wzięła się właśnie konieczność rozszerzenia i pogłębienia nadzoru koncesyjnego dla tego obszaru, który polegać będzie np. na wprowadzeniu zabezpieczeń finansowych ze strony rozlewni. Jan Urbanowicz z Transportowego Dozoru Technicznego opowiedział o doświadczeniach pierwszych miesięcy prowadzenia przez ten urząd procedury legalizacji butli stalowych (TDT przejął te kompetencje jesienią 2022 r.). Wymienił główne wady czy nieścisłości, z jakimi Dozór styka się w ramach prowadzonych czynności nadzoru i które mogą prowadzić do wycofywania butli z eksploatacji. Opowiedział też o prowadzonych z branżą dyskusjach, które przyczyniają się do usprawnienia i optymalizacji pracy Dozoru, jak również przedstawił statystyki w zakresie napotykanych wad butli. Michał Faliszewski, prawnik reprezentujący firmę Gaspol, zaznaczył że butle gazowe wciąż są ważnym produktem na rynku, szczególnie ze względu na rolę jaką pełnią na obszarach gdzie nie ma bezpośredniego dostępu do gazu ziemnego sieciowego. W opinii Michała Faliszewskiego jedną z podstawowych przyczyn zakłóceń w obrocie butlami jest brak jednego aktu prawnego, który regulowałby tę działalność, są natomiast odniesienia do niej w kilku różnych aktach, o różnej mocy prawnej, znaczeniu i hierarchii prawnej. Przypomniał on też o wciąż obecnych kontrowersjach związanych z własnością i napełnianiem butli przez różne podmioty, niezależnie od tego kto wprowadził daną butlę jako pierwszy na rynek, w kontekście odpowiedzialności za ewentualne szkody poniesione przez użytkowników i ustalenie winnego w takiej sytuacji. Niepokój Michała Faliszewskiego budzi też różne podejście różnych graczy rynkowych do poddawania butli okresowym badaniom technicznym. Piotr Siudej z Chemet GLI SAS opowiadał o obecności tego podmiotu na rynku francuskim – jest to bowiem ciekawy przypadek w którym polska firma przejęła firmę francuską. Przez kilka lat Chemet rozwinął i rozbudował standardy i procedury jakościowe i bezpieczeństwa w tamtejszych zakładach. Piotr Siudej porównał też ogólne zasady legalizowania butli we Francji i w Polsce. Podzielił się również opinią, że w zakresie rynkowych technologii produkcyjnych butli stalowych osiągnięty został szczyt możliwości i teraz konkurowanie przez producentów dotyczy głównie zabiegów promocyjno-reklamowych. Pole do ewolucji pozostaje już tylko w zakresie zaworów. Na przestrzeni ponad 20 lat działania segmentu butlowego produkty te stały się lżejsze, a lepsza jakość stali pozwoliła na zmniejszenie ich grubości. Butle stały się też bezpieczniejsze, choć wg Piotra Siudeja technologia nie zastąpi rozsądku w użytkowaniu i stosowania się do odpowiednich zasad przez korzystających z butli.

Alternatywą dla butli stalowych mogą być butle kompozytowe. Edyta Filipowska-Raś i Geir Vethe z firmy Hexagon-Ragasco opowiedzieli szczegółowo o tym produkcie, skupiając się na dwóch aspektach – bezpieczeństwie i praktyczności w stosowaniu (np. butle te są lżejsze od ich stalowych odpowiedników). Hexagon-Ragasco to doświadczony wytwórca butli kompozytowych, jeden ze światowych liderów w tym zakresie. Słuchacze mogli też dowiedzieć się więcej o pracy zakładu produkcyjnego w Norwegii, w aspektach i technicznym, i środowiskowym.

Występujący w czwartym bloku tematycznym Grzegorz Stępniak, kierownik projektu platformy paliwowej, opowiedział o tym nowym narzędziu, dedykowanym przez administrację publiczną dla firm z branży. Platforma będzie służyła przedsiębiorcom do elektronicznego składania wymaganych prawem sprawozdań z działalności w sektorze paliwowym, nie tylko LPG. Połączy ona raportowanie wynikające z kilku ustaw regulujących rynek paliwowy, m.in. prawa energetycznego, przepisów o jakości paliw, dotyczących biopaliw i biokomponentów oraz o zapasach obowiązkowych. Dla administracji publicznej platforma będzie z kolei ważna z punktu widzenia usprawnienia procesu nadzorowania rynku i reagowania na ewentualne nieprawidłowości. Grzegorz Stępniak podkreślał, że dla powodzenia projektu ważna była sprawna współpraca kilku resortów i instytucji publicznych, zajmujących się różnymi aspektami działalności w sektorze paliwowym. Projekt wystartować powinien dla użytkowników w połowie roku 2023.

Konferencję zakończyło wystąpienie Roberta Michalskiego z Ministerstwa Finansów, który zaprezentował aktualne założenia i stan prac legislacyjnych nad tzw. ustawą Connect+, która wprowadza szereg zmian m.in. do działania systemu SENT czy do prawa energetycznego. Robert Michalski podkreślał, że zmiany wynikają z konieczności dokończenia uszczelniania nadzoru nad handlem paliwami i podkreślał korzyści, które wynikały z wcześniej podjętych przez administrację publiczną działań – przede wszystkim jest to ochrona uczciwej konkurencji na rynku i wyeliminowanie podmiotów łamiących prawo. Pojawią się obowiązki dotyczące szczegółowego rejestrowania miejsc dostarczania paliw do podmiotów kupujących je na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej czy raportowania stanu liczników urządzeń pomiarowych, m.in. przez stacje paliw. Zniknie możliwość przemieszczania towarów między magazynami tego samego przedsiębiorcy bez rejestrowania ich w SENT. Nie potwierdzenie odbioru towaru będzie wiązało się z sankcją. Nadzorem koncesyjnym ze strony URE objęte będzie, w myśl nowych przepisów, prowadzenie tzw. stacji zakładowych paliw ciekłych czy prowadzenie rozlewni gazu do butli. Wprowadzona zostanie też tzw. Centralna Ewidencja Wyrobów Akcyzowych (CEWA), czyli system dedykowany dla podmiotów dokonujących obrotu wyrobami akcyzowymi.

Konferencja dała słuchaczom dużą dawkę ważnych i aktualnych informacji branżowych, o różnej tematyce szczegółowej. Nie dziwi więc fakt, że przez cały dzień sala była pełna słuchaczy.